استفاده از روش مدل سازی بیزین در مدیریت و حفاظت حیات وحش (مطالعه موردی ارزیابی رضامندی زیستگاه گوزن زرد ایرانی)

مدل های زیستگاه فقط بخشی از تنوع زیستی را مورد توجه قرار می دهند، اما به خوبی می توانند در مدیریت یک یا چند گونه مورد استفاده قرار گیرند. این مدل ها به عنوان ابزار پشتیبان تصمیم گیری در پیش بینی تغییرات متغیرهای زیستگاهی و تأثیر آن بر رضامندی زیستگاه گونه ها سودمند هستند. گوزن زرد ایرانی از جمله گونه هایی است که با وجود اهمیت جهانی، اولویت های زیستگاهی ناشناخته ای دارد که هنوز در طرح های آزمایشی مورد بررسی قرار نگرفته است و فقط تجربیات و دانش متخصصان، مبنای تصمیم گیری ها قرار می گیرد. در این مطالعه نشان داده شده است که چگونه می توان با استفاده از مدل سازی بیزین اطلاعات علمی موجود در منابع با قالب های مختلف و دانش کیفی متخصصان را به عنوان منبع با ارزش اطلاعاتی با یکدیگر تلفیق و به شکل ابزار مدیریتی استفاده کرد. همواره این نوع داده ها با میزانی از عدم اطمینان همراه است، اما مدل سازی بیزین این عدم اطمینان را تعدیل کرده و نتایج قابل قبولی ارائه می دهد که می تواند مبنای تصمیم گیری ها قرار گیرد. در این مطالعه، با استفاده از منابع موجود و آرای کارشناسان صاحب نظر، عوامل کلیدی مؤثر بر رضامندی زیستگاه گوزن زرد ایرانی شناسایی و به صورت نمودار علّت و معلولی در چارچوب مدل باور بیزین قرار گرفتند. چگونگی روابط این متغیرهای مؤثر بر رضامندی زیستگاه با احتمالاتی که از متخصصان اخذ شد در مدل تعریف و سپس پاسخ خروجی مدل (رضامندی زیستگاه) به تغییر هر یک از متغیرهای ورودی بررسی شد. با انجام تحلیل سناریو و حساسیت سنجی، مدل به دست آمده اعتبارسنجی شد. این مدل علاوه بر اینکه درصد اطمینان از پیش بینی رفتار سیستم را ارائه می کند، می تواند همگام با افزایش اطلاعات در خصوص اولویت های زیستگاهی گوزن زرد ایرانی، به هنگام شده و صحّت آن افزایش یابد.